NameChristiaen Janse van Staden *
Birth1633, Amsterdam NH
Death1676
OccupationHovenier op Maarsbergen, op 30 januari 1676 door de Nassause Domeinraad aangesteld als hovenier op Soestdijk.
Spouses
Birthca 1630, Heusden NB
Death24 Feb 1706, Baarn U
Marriage25 Sep 1660, Amsterdam NH
ChildrenJohan (ca1663-ca1724)
Notes for Christiaen Janse van Staden *
Gehuwd op 25 september 1660, Amsterdam, ondertrouw, met Maria Weijtings (Wytingh) , geboren circa 1630 - Heusden, gestorven op 24 februari 1706 - Baarn? leeftijd bij overlijden: mogelijkerwijze 76 jaar oud (ouders : Jan Wyting, Wijten, Wijtens & Anneke, Anneken Anthonijsse, Anna van Hedichuijsen (Hedickhuijsen) ) (getuigen : Ida de Marez 1630 , Jan Christiaense van Staden †1659/ ) (Hij, 27 jaar, woonde t.t.v. ondertrouw als hovenier op Maarsbergen. De 30-jarige Maria Weijtings uit Heusden woonde op "de Fluwelenburg" te Amsterdam.) , en hun kinderen:
◦ Samuel van Staden -1728/ Gehuwd op 1 januari 1687, Naaldwijk, Zuid Holland, met Barbara van Quellenburgh 1669
Samuel van Staden -1728/ Gehuwd op 15 november 1716, De Vuursche, Utrecht, met Maria Uldrich (Uldring Ulring, Ulrick) 1696 en hun kinderen:
▪ Christiaen Hendrikus van Staden 1719
◦
◦ Johan van Staden ca 1663-1724 Gehuwd circa 26 november 1683, Utrecht?, met Catharina Muijs van Holy 1652-/1724 en hun kinderen:
▪ Gerardus van Staden /1686
▪ Christiaan Pieter van Staden , Paleistuinen van het Loo werden aan de hand van zijn gedetailleerde 18e eeuwse plattegrond gereconstrueerd en hij was "casteleyn op huys Soesdyk" in 1736 ca 1688-ca 1762 Gehuwd op 11 april 1710, Amsterdam, met Maria Courtellier (Corteljee, Kortelje) ca 1689 en hun kinderen: : Wendelina van Staden ca 1710 , Jacobus Carel van Staden 1712 , Margrita van Staden 1718 , Johannes van Staden 1726 , kraamkindje van Staden ca 1729-ca 1729
Christiaan Pieter van Staden, Paleistuinen van het Loo werden aan de hand van zijn gedetailleerde 18e eeuwse plattegrond gereconstrueerd en hij was "casteleyn op huys Soesdyk" in 1736 ca 1688-ca 1762 Gehuwd met Gergie (Gerritje) Griefenberg en hun kinderen: : Kaatje van Staden 1746 , Johannes van Staden 1749 , Geertruij van Staden 1752
▪ Barbara Maria van Staden Gehuwd met Jan Nicolaes de Haes
"Christiaen en Maria werden de ouders van Jan en Samuel van Staden. Die zullen, in de aangegeven volgorde, tussen 1661 en 1665 op Maarsbergen zijn geboren.6 In die tijd was Maarsbergen eigendom van de invloedrijke Samuel de Marez (1632-1691).7 Hij was een volle neef van de in 1630 geboren Ida,8 die bij Maria Weijtings' huwelijk getuigde; zélf was Ida in 1652 getrouwd met Isaac de Hochepied. Het is niet onwaarschijnlijk dat Samuel de Marez bij de doop van Christiaan's tweede zoon getuigde.", aldus L. Aardoom en:
"Jan en Samuel zullen zich op Soestdijk onder leiding van vader Christiaan in het hoveniersvak hebben bekwaamd. Samuel wordt in 1687 aangesteld als hovenier op Huis ten Bosch in Den Haag. Hij was toen gehuwd met Barbara Quellenburg, vermoedelijk de dochter van Hendrik Quellenburg, tuinman achtereenvolgens op Huis ter Nieuburch (Rijswijk), Honselaarsdijk en Hampton Court in Engeland. Diens naam wordt in én adem genoemd met die van Samuel van Staden die op Hampton Court niet minder dan 24 medewerkers had." aldus L. Aardoom.
Hij vervolgt:
"Christiaan van Staden liet zijn weduwe en zoons een aanzienlijk bezit aan onroerende goederen na onder Baarn en Eemnes Binnendijks. Uit de notariële afwikkeling van deze erfenis22 blijkt dat Samuel na de dood van Stadhouder-koning Willem III (in 1702), of al eerder, uit Engeland terugkeerde en dat Jan omstreeks 1698 van de Stad Utrecht het Maliehuis aldaar in huur had.23
Later vertrok de laatste weer uit Utrecht, mogelijk in verband met het hoveniersambt op Soestdijk, om in 1708 uit Zuilen naar Utrecht terug te keren.24 Maria Weijtings, de weduwe van Christiaan van Staden, was op 24 februari 1706 al overleden,25 waarschijnlijk in Baarn.
Met als standplaats Soestdijk werd Samuel van Staden op 16 oktober 1714 door de domeinraad aangesteld als "directeur en opsigter van haar Hoogheyds tuynen en plantagien"."
zijn werk beperkte zich niet tot Soestdijk, maar strekte zich uit over de "generale domeinen" van Prinses Maria Louise. Hij was inmiddels weduwnaar en op Soestdijk ontwikkelde zich een meer dan vriendschappelijke verhouding tussen hem en de ongeveer 30 jaar jongere Maria, dochter van de plaatselijke tuinman Hendrick Ulrick.27
De bemoeienis hiermee van de Baarnse predikant Henricus Cotius leidde tot en geruchtmakende zaak, waarbij zelfs de prinses betrokken raakte.28 Haar terughoudendheid om ten ongunste van haar schier onvervangbare directeur in te grijpen zal ertoe hebben bijgedragen dat Samuel en Maria nog in november van datzelfde jaar 1716 in De Vuursche konden trouwen.29
In de voorzomer van 1719 overleed Martijn Hagedoorn, de hovenier op Het Loo, en Samuel van Staden werd zijn opvolger.30 Deze zal zich gevestigd hebben in het zogenaamde tuinmanshuis aan het einde van de oostelijke vleugel van het tegenwoordige paleis, naast de orangerie. Van daaruit beoefende hij voortaan zijn algemeen directeurschap dat ok Soestdijk bleef omvatten.
Van hieruit zal ook op 6 december 1722 nog en dochtertje Christina zijn gedoopt in Apeldoorn.31 Samuel was geen gemakkelijk man. De gebeurtenissen rond het conflict met ds. Cotius in 1716 getuigen hiervan en ok op Het Lo komen er moeilijkheden, zodat de "casteleijnse" Hester Otten zich in oktober 1726 tot de Nassause Domeinraad wendt met "continuerende klagten over het gedrag van Directeur Samuel van Staden, en desselfs familie".32
Wat er gebeurd was weten we niet, maar in de zomer van 1728 wordt Samuel, waarschijnlijk in verband met en conflict met rentmeester Wentholt, door de domeinraad in Den Haag ontboden.33
Na herhaalde weigering om an deze oproep gehoor te geven wordt hij in december, de prinses gehoord,34 uit de dienst voor de Oranjes ontslagen.35
Zijn ambtswoning zou hij eerst in maart 1729 onder protest verlaten en niet vóórdat hij "verscheijde onbehoorlijcke ongeregeltheden in den tuijn en orangerije quam te plegen".36
Wat er van het gezin Van Staden geworden is, heb ik niet kunnen nagaan."
Bronnen:
- geboorte: Bijdragen vereniging Gelre 1991
- huwelijk 1: CD Rom DTB Westland, Trouwboek Naaldwijk 8-23
- huwelijk 2: http://www.den-braber.nl/vpnd/bronnen/ut/de-vuursche_index_ref-trouwen-1707-1732.pdf ; De Vuursche, index ref. trouwen 1707-1732 - gemaakt door Aart van Beuzekom -
"De "hofstede ... gelegen aan Soestdyck" was in april 1674 door Prins Willem III van Oranje gekocht van de Amsterdammer mr. Jacob de Graeff. Pieter Posts zoon Maurits legde daar in de jaren 1674-'77 de grondslag voor het tegenwoordige paleis." , aldus L. Aardoom.
Via Google books vond ik een kleine fragmentweergave waarin Christiaan van Staden wordt vermeld:
"Maurits Post was commisioned to enlarge and convert it into a hunting lodge. Building works lasted from 1674 tot 1678 and a new gardener, Christiaan van Staden, was appointed in 1676. Contrary to custom, the gardens were not axially aligned on the front and back of the house; instead ..." Bron pagina 38 van The Gardens of William and Mary door David Jacques, Arend Jan van der Horst, Helen Allen en Ar Koppens, 1988. Kennelijk gaat het hier dus ook om Soestdijk.
Bronnen:
- huwelijk: Huwelijk te Doorn, volgens Bijdragen Gelre 1991